Agallamh le Mícheál Ó Neachtain (30/05/1988)
Cuirtear Mícheál Ó Neachtain ó Bhéal Deirg ar chósta thuaidh Mhaigh Eo faoi agallamh san eagrán seo den chlár Sé do Bheatha Rugadh Mícheál sa bhliain 1900, agus nuair a rinneadh an t-agallamh bhí cónaí air taobh amuigh de Chrois Mhaoilíona, Co. Mhaigh Eo. Labhraíonn sé faoina shaol agus faoin obair a bhí sa cheantar le linn a óige. Luaitear Tiarnaí Talún an cheantair (Ross-Ford agus Gibbons) agus na gníomhairí a bhí acu. Labhraíonn sé faoin nGaeilge sa taobh sin tíre (ní raibh Béarla ag a mháthair, ná aige féin sula ndeachaigh sé ar scoil). Bhí sé ag Oireachtas sna Gaeilge i mBaile Átha Cliath – bhuaigh sé an chéad duais (£5) sa chatagóir Gaeilge an Teaghlaigh. Chuaigh sé ag iascaireacht tar éis na scoile. Ansin chuaigh sé ar imirce go hAlbain i 1919 agus é 19 mbliana d’aois. Bhí sé gníomhach san IRA in Albain tar éis dó casadh le baill den IRA ó Bhaile Átha Cliath i nGlaschú. Labhraíonn sé faoi eachtraí éagsúla an IRA i nGlaschú – ag aimsiú gunnaí agus arm agus á gcur abhaile go hÉirinn. Déanann sé trácht ar eachtra ar leith ina ndearnadh iarracht Frank Carty, a toghadh mar Theachta Dála ina dhiaidh sin, a scaoileadh saor ó veain phríosúin, agus ar eachtra eile nuair a rinne na húdaráis ruathar airm ar mhianaigh lasmuigh de Ghlaschú. Bhunaigh sé buíon de na hÓglaigh nuair a tháinig sé abhaile go Béal Deirg san 1920í – dar leis nach raibh aon chaint faoin IRA sa cheantar gur tháinig sé abhaile. Tar éis na scoilte chuaigh sé le taobh de Valera. Ní phléitear mórán faoin gCogadh Cathartha seachas tagairt dó a bheith thuas sna cnoic agus saighdiúir an tSaorstáit ina dhiaidh. Críochnaíonn an t-agallamh le píosa cainte faoina chuid oibre ag bailiú béaloidis. Scríobh sé ceithre leabhar béaloidis - trí cinn i mBéarla agus ceann i nGaeilge – ach níor foilsíodh iad (tá siad caomhnaithe anois i gCnuasach Bhéaloideas Éireann, Baile Átha Cliath). Is beag meas atá aige ar an EEC – ’níl duine ar bith ina mháistir air fhéin’ – agus a gcuid rialacha maidir le heorna, bainne agus iascaireacht.
Duration
29:36Automatic Transcriptions
728Validated
0Completion
0.0%Transcription Segments
sé bhur mbeatha isteach
You are welcome in.
an té a bheas ag caint agus ag comhrá leo mar seo go ceann leathuair an chloig
the one who will be talking and chatting with them like this for half an hour.
tá sé ar dhuine de na daoine ó cheantar bhéal deirg ar chósta thuaidh mhaigh eo a bhfuil gaeilge acu ón gcliabhán
he is one of the people from the Belderrig area on the north coast of Mayo who have Irish from the cradle.
sin é micheál ó neachtain
that is micheál ó neachtain.
an bhfuil cónaí air anois i dteach a iníne i ndiaidh nach beag cúpla míle taobh amuigh de chrois mhaoilíona
Does he now live in his daughter's house a few miles outside of Crossmolina?
rugadh micheál ar an séú lá den chéad mhí ón uair sa bhliain míle naoi gcéad
Micheál was born on the sixth day of the first month of the year nineteen hundred.
Rugadh mé i nGaobhrán, sa teachsa, an teach ansin de comhair
I was born in Geevraun, in the house, the house here opposite
sea
yes
tá béal deirg ina slí abhaile
there is a red mouth on the way home.
béal deirg mór
big red mouth
tá dealbh bheag agus bríomhar ann
There is a small and lively statue there.
taobh thiar de
behind
in aice léi oileán na gcapall
beside her the island of the horses.
ná bhíos
do not be
bhí mé i mianaigh bhí siad é
I was in mines they were it.